It’s the ecology, stupid

Het klimaat is hot en dat kan je gerust op beide manieren interpreteren. Sinds Al Gore met zijn documentairefilm An Inconvenient Truth de wereld rondreisde, heeft de klimaatverandering een permanente plaats in het publieke debat opgeëist. Gefrustreerd door de schijnbare onmacht van politici en navelstaarderij op het internationale toneel, besluiten mensen over te gaan tot actie en starten zelf drukkingsgroepen. Van lokale tot internationale schaal, van persoonlijke tot multimediale communicatie: vele jongeren en ouderen zetten zich in om hun steentje bij te dragen tegen de klimaatopwarming.

Misschien ben je, zonder het te beseffen, jezelf wel gaan engageren bij één van de vele acties. Heb je zelf al eens een uurtje het licht uitgedaan tijdens Earth Day, samen met tienduizenden anderen? Of heb je eens geprobeerd hoe het voelt om een tijdje geen vlees te eten tijdens Dagen Zonder Vlees? Acties als deze zijn heel toegankelijk en geven je minstens het gevoel iets gedaan te hebben. Want laten we wel wezen: het zijn niet deze individuele of collectieve acties die de klimaatverandering zullen tegenhouden. Belangrijker is om het thema op de agenda te houden, door het regelmatig met ludieke initiatieven onder de aandacht te brengen, en zo het draagvlak bij de burger voldoende groot te houden. En dan maar hopen dat de politiek volgt.

In dat opzicht is het succes van Klimaatzaak een interessante case. In het consensusmodel dat de Belgische politiek typeert, is het zelden gezien dat een drukkingsgroep op een dergelijke agressieve manier handelt. Het is één ding om een online petitie te starten, het gaat een stapje verder om in groep poedelnaakt door een stad te fietsen, maar een mediagenieke rechtszaak als deze tegen de overheid of politici starten, daarvoor moet je eerder in de Verenigde Staten zijn. Een uitspraak van de rechtbank zal niet voor eind 2016 zijn. Dankzij Martijn Sanders weten we wat de aanklacht in Nederland heeft opgeleverd: een veroordeling van de overheid, omdat “de staat haar zorgplicht tegenover de burgers niet nakomt en onrechtmachtig handelt”. Aan die uitspraak werd echter geen dwangsom opgelegd. Wat met de juridische afdwingbaarheid? Is dit niet vooral een symbooluitspraak? De juridisering van de maatschappij is een kwalijk fenomeen, zeker wanneer het slechts als middel dient om een geldingshonger van BV’s te stillen.

Het valt te betreuren dat de groene beweging hierdoor een negatief en verzuurd imago krijgt aangemeten. De buitenproportionele dadendrang van Klimaatzaak werpt een schaduw over positieve en verbindende acties als hierboven beschreven. Laat ons maar wat naïever zijn. Met een positieve, misschien idealistische, boodschap bereiken we meer dan met het tegen elkaar opzetten van mensen door het zoeken naar een zondebok. Het geitenwollensokkenimago van duurzame acties behoren intussen wel tot het verleden. Steeds meer worden ook economische voordelen van verduurzaming bij productie en consumptie duidelijk. Neem een voorbeeld aan The Shift. Dat zijn bedrijfsleiders rond het VBO en ngo’s rond de Bond Beter Leefmilieu, die zich vanaf september bewust en expliciet samen engageerden om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. Jonge ondernemers en activisten worden onder de noemer Generation T ondersteund om hun ambitieuze plannen kracht bij te zetten. Want enkel samenwerken werkt. Wir schaffen das.