"De wijze waarop de mens dieren gebruikt, vormt de grootste bedreiging voor de ecologie van de aarde”

De laatste decennia wordt meer en meer ingezet op dierenwelzijn door verscheidene politieke partijen. Ook GAIA is bekend als pressiegroep. In Nederland is er zelfs een Partij voor de Dieren die vijf zetels heeft in de Tweede Kamer, twee in de Eerste Kamer en één zetel in het Europees Parlement. Een dierenpartij? Inderdaad! Ideaal materiaal voor een interview met Marianne Thieme, oprichtster van de partij en tevens fractievoorzitter van de Partij in de Tweede Kamer.

Waarom hebt u destijds een Partij voor de Dieren opgericht?

“De Partij voor de Dieren werd opgericht op 28 oktober 2002. Op dat moment was er weinig aandacht voor dierenwelzijn. Ook het pas aangetreden kabinet van Balkenende had er weinig aandacht voor. De economische belangen gingen steeds voor op de dierenbelangen. We hebben de partij destijds opgericht met een aantal mensen die functies vervulden bij organisaties die opkwamen voor dieren.”

“In eerste instantie werd er bij ons veel vraagtekens gezet en er werd wel eens om ons gelachen. Gelukkig waren ook veel mensen enthousiast omdat er eindelijk eens een politieke partij was die zich inzette voor meer respect voor de dieren. De partij was dus enkele maanden voor de verkiezingen voor de tweede kamer in 2003 opgericht. Voor deze verkiezingen haalden we 48.000 stemmen, wat helaas net te weinig was voor een zetel. De partij kwam in 2006 voor het eerste in de Tweede Kamer en inmiddels hebben we 53 zetels verdeeld over provincies, gemeenten, waterschappen, de Eerste -en Tweede Kamer en het europees Parlement.”

In de Tweede Kamer worden jullie links ingedeeld, maar er is veel discussie over waar juist de PvdD moet geplaatst worden op het politieke spectrum. Sommige analisten zien het gematigd links, anderen spreken over een antikapitalistisch imago.

“De Partij van de Dieren is links noch rechts, aangezien volgens onze opvatting dierenrechtenthema’s dit overstijgt. We doen aan expressieve politiek, wat betekent dat we aandacht creëren voor diergerelateerde onderwerpen en duurzaamheid. We zijn een groene partij en we zijn wars van “compromisme”: het comrpomis als doel verheffen in plaats van middel wat je zoveel ziet bij traditionele partijen. We houden vast aan onze idealen. Als aanjager kan je ook veel bereiken. De traditionele politiek houdt zich enkel bezig met het kortetermijndenken van de Westerse mens en de ideologie van voortdurende economische groei.”

Met onze komst in de Tweede Kamer hebben we dierenrechten, milieu en natuur nadrukkelijker op de politieke agenda geplaatst. 

Jullie bestaan nog maar 15 jaar, maar heeft sinds dan toch al wat successen gekend en is met 17.000 leden groeiende. Wat was het grootste succes? Zo las ik over het Europees dierenpaspoort voor puppy’s, waar de Partij voor de Dieren mee voor heeft geijverd.

“We zijn de eerste politieke partij die niet de kortetermijnbelangen van de mens centraal stelt, maar inzet op de gehele planeet en al haar bewoners. Met onze komst in de Tweede Kamer hebben we dierenrechten, milieu en natuur nadrukkelijker op de politieke agenda geplaatst. De Tweede Kamer steunde inderdaad een motie waar we vroegen om een verplicht Europees dierenpaspoort. Hiermee wordt een belangrijke stap gemaakt naar een einde van het importeren van zieke puppy’s uit Oost-Europa. Fraude met vaccinatieboekjes van jonge honden is dus niet meer mogelijk.”

“Onze partij onderstreept steeds dat de huidige problemen op het vlak van klimaat, voedsel, economie, energie, dierenwelzijn en biodiversiteit met elkaar samenhangen en dus in samenhang aangepakt dienen te worden. Dat standpunt vindt steeds meer weerklank. In de Tweede Kamer wordt er ook gedebatteerd over onderwerpen waar het vroeger nauwelijks over ging, zoals over megastallen en de onwenselijke omstandigheden van vee- en diertransporten.”

Centraal staat natuurlijk de bescherming van dierenrechten en betere behandeling van dieren door mensen. Wat is de opvatting van Partij voor de Dieren over rechten van dieren onderling? Moeten we survival of the fittest toelaten of als mens ingrijpen?

“De mens moet daar zo min mogelijk in tussenkomen. De natuur zal zichzelf weten te ordenen. De wijze waarop de mens dieren gebruikt, vormt de grootste bedreiging voor de ecologie van de aarde.”

"Voorts zijn wij van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie." Met die woorden sluit u steevast uw bijdragen af aan debatten in de Tweede Kamer. U kopieert zo de Romeinse senator Cato, die altijd zei: "Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden". Wat is uw alternatief voor de bio-industrie?

“Nederland is momenteel het meest veedichte land ter wereld. In de afgelopen vijftig jaar zijn de dieren steeds intensiever geëxploiteerd. Ze hebben minder ruimte gekregen, zien veel minder daglicht en groeien als gevolg van fokprogramma’s, voer en medicijnen onnatuurlijk snel. Koeien produceren vier keer meer melk dan honderd jaar geleden en kippen leggen achtmaal zoveel eieren als vroeger, allemaal door toedoen van de mens. In de overvolle stallen is er voor de dieren niets te beleven, waardoor ze aan stress lijden en ernstig gestoord gedrag vertonen. Ook de invloed van de bio-industrie op het klimaat is er. De bio-industrie stoot veel broeikasgassen uit.”

“We geloven meer in een diervriendelijke landbouw. Dit betekent meer focus op het produceren van plantaardige alternatieven voor dierlijke eiwitten. De dieren die in Nederland gehouden worden, dienen naar hun soort eigen gedrag te kunnen leven. Op dit moment biedt de biologische veeteelt daar de meeste waarborgen voor. Bij biologische veeteelt leven de dieren op een zo natuurlijke manier. Ze hebben meer ruimte, kunnen naar buiten, leven langer en vertonen natuurlijk gedragen.”

Vanaf 2019 komt er een verbod op onverdoofd slachten In België. Voor grotere dieren zoals kalveren en runderen geldt voorlopig een uitzondering met post-cut stunning, waarbij het dier onmiddellijk na de halssnede wordt verdoofd. Voor die dieren staat de verdovingstechniek namelijk nog niet volledig op punt. Is dit volgens u een goede beslissing? Hoe is de situatie in Nederland met het onverdoofd slachten?

“Dit gaat voor ons niet ver genoeg. Bij post-cut stunning of gelijkaardige technieken lijdt het dier nog steeds. We zijn voorstander van een totaalverbod op onverdoofd slachten.  In de huidige Nederlandse wet die het onverdoofd slachten van dieren verbiedt, wordt een uitzondering gemaakt voor joodse en islamitische slachters.”

“In 2008 diende onze partij een initiatiefwetsvoorstel in over een verplichte verdoving bij ritueel slachten. Dit wetsvoorstel werd in 2011 door de Tweede Kamer aangenomen, maar in 2012 door de Eerste Kamer met 51 tegen 21 stemmen verworpen. Dat was een gemiste kans.

Onze partij werkt momenteel aan een nieuw voorstel. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die kiezen voor een plantaardig dieet waarvoor geen dier meer geslacht hoeft te worden. (Marianne is zelf veganiste, nvdr).”

We dienen ons af te vragen of het gebruik van dieren nog wel van deze tijd is.

Volgens dierenrechtenorganisatie GAIA is 83% van de Belgen voorstander van het vastleggen van dierenrechten in de grondwet. Senator Sabine De Bethune (CD&V) en Senaatsvoorzitter Christine Defraigne (MR) dienden in juni al een voorstel in tot herziening van de grondwet. Dit zou de overheid verplichten om actie te ondernemen tegen dierenwelzijn. De Europese Unie vraagt overigens al sinds 2007 aan haar lidstaten om werk te maken van dierenrechten. Enkel Duitsland en Luxemburg deden dat echter al. Hoe is de situatie in Nederland?

“Velen spreken over dierenwelzijn en dat is prima. Echter, het gaat nog steeds uit van het gebruik van dieren op zo’n welzijnsvriendelijke manier. We dienen ons af te vragen of het gebruik van dieren nog wel van deze tijd is.  Dieren moeten rechten krijgen. De Partij voor de Dieren streeft naar een versterking van de morele en juridische status van dieren dit door de erkenning van dieren als wezens met bewustzijn en gevoel. Zo streven we ernaar dat dieren niet langer als zaken worden beschouwd voor de wet. Wij vinden dat op nationaal niveau de rechten van dieren in de grondwet worden opgenomen en dat de bescherming van dieren in een dierenbeschermingswet moet worden gewaarborgd.”

Jullie omschrijven zichzelf als een groen-eurokritische partij en laken onder meer de democratische legitimatie en een toenemende dominantie vanuit de Europese Unie. Hoe kan de Europese Unie verbeteren? Kan dierenwelzijn niet aangepakt worden vanuit Europese context?

“We zijn voor Europese samenwerking en zien ook dat internationale samenwerking verbetering kan opleveren voor mensen, dieren, natuur en milieu, maar de huidige EU is niet democratisch genoeg. Zo is er te veel macht voor de Europese instellingen en wordt de bevolking niet geraadpleegd. Onze partij heeft tijdens het referendum over het verdrag van Lissabon een succesvol Nee-campagne gevoerd: de meerderheid van de Nederlanders zei “Nee” tegen deze gronwet. Het kwam er toch, wat het vertrouwen in de EU enorm heeft beschadigd. Er dient meer naar de burgers geluisterd te worden.”

“We willen geen verdere overdracht van Nederlandse beslissingsbevoegdheid aan Europa. Daarnaast moeten lidstaten zelf volledige zeggenschap houden over hun eigen begrotingen. De huidige EU focust vooral op handel en economische groei, wat totaal onhoudbaar is op een planeet die niet mee kan groeien.”

“De Partij voor de Dieren wil dat dieren door de lidstaten van de Europese Unie niet langer als dingen worden behandeld, maar rechten krijgen. Veel Europese subsidies worden gegeven aan sectoren waarin dieren slechts als productiemiddelen worden beschouwd. De bio-industrie is er sinds de jaren zestig groot mee geworden. De veronderstelling dat EU-regelgeving landen met zwakke dierenwelzijnsnormen diervriendelijker maakt, is in de meeste gevallen een illusie, aangezien richtlijnen voor dierenwelzijn vaak niet worden nageleefd en de controle gebrekkig is.”

De Partij voor de Dieren verzette zich hevig tegen TTIP, CETA en het vrijhandelsverdrag met Oekraïne. Ook waren jullie de eerste partij die zich in de Kamer verzette tegen het vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS: TTIP. Kan een vrijhandelsverdrag een tool zijn om mee dieren- en democratische rechten te vrijwaren?

“Een verdrag gericht op vrijhandel wil nu juist wettelijke barierres wegnemen. Dat is slecht nieuws voor de kwetsbaren in de samenleving. De vrijhandelsverdragen die nu worden gesloten zijn gestoeld op economische kortetermijnbelangen. Voor onze partij is handel ondergeschikt aan morele principes. De Partij voor de Dieren wil geen vrijhandel ten koste van milieu, dierenwelzijn, voedselzekerheid, mensenrechten en privacy. Zo denken wij dat de harmonisering van productstandaarden en veiligheidsvoorschriften binnen het TTIP ertoe zal leiden dat de Europese standaarden voor onder andere milieu en dierenwelzijn naar beneden gehaald zullen worden. Dat kunnen we niet aanvaarden.”

“Ook wordt door het arbitrage-instrument in handelsverdragen onze eigen regels en onze eigen rechters buitenspel gezet voor het economische belang van multinationals. Wij verzetten ons daartegen. De onderhandelingen over deze verdragen gebeuren ook achter gesloten deuren en missen transparantie. De Europese Commissie wil zelfs voorkomen dat de lidstaten nog iets te zeggen hebben over de handelsverdragen.”

“We vinden bovendien dat, als er vrijhandelsverdragen worden afgesloten door de EU, lidstaten daarover altijd het laatste woord moeten hebben. Er zal dan een bindend referendum worden georganiseerd. De bestaande vrijhandelsakkoorden en associatieakkoorden waarin Nederland partner is, zijn bovendien aan herziening toe.”

Foto’s © Diana Monkhorst